Το «Γαλάζιο Πουλί» του Μαίτερλινκ (2005)

Το «Γαλάζιο Πουλί» του Μαίτερλινκ είναι ένα ταξίδι για την αναζήτηση της ευτυχίας.

Ο συγγραφέας σ’ αυτό το έργο του κρύβει πολύ έντεχνα τον πεσιμισμό του, που στα προηγούμενα του έργα είναι απροκάλυπτος. Έτσι το πιο αισιόδοξο δημιούργημα του Μαίτερλινκ καταλήγει στο συμπέρασμα πως η ευτυχία είναι άπιαστη, ή τουλάχιστον εφήμερη. Δεν είναι παρά αναζήτηση μιας Χίμαιρας, που καταλήγει πάντα σ’ ένα όνειρο που σβήνει το πρωί, σαν το πουλί που χάνει το χρώμα του μόλις μπει στο κλουβί.

Κι ενώ εδώ ο δραματουργός πιάνει το βαθύτερο νόημα της ανθρώπινης αξίας, την ανάγκη για ελευθερία, ως την υπέρτατη ευτυχία που δεν φυλακίζεται, δεν στέκεται σ’ αυτήν την αλήθεια, περιμένοντας από τον θεατή να την ανακαλύψει μόνος του, σ’ ένα έργο που κατά τα άλλα παρά είναι επεξηγηματικό.

Το Φως λειτουργεί σαν από μηχανής θεός, αντιπροσωπεύοντας τη Γνώση του Κόσμου και του Εαυτού μας, υπερτονίζοντας τον, κατά τη γνώμη του Μαίτερλινκ, κίνδυνο της ηδονής, απομυθοποιώντας τις Χαρές και όλες τις Ευτυχίες, οι οποίες υποκλίνονται μπροστά στη δογματική υπεροχή του, πλημμυρισμένες από «φόβους και σκιές». Ένα Φως που παρόλα αυτά δεν είναι σε θέση να γνωρίζει που ακριβώς βρίσκεται το Γαλάζιο πουλί.

Παγιδευμένος μέσα στα ηθικοπλαστικά «πρέπει», όπου κυριαρχεί η εξιδανίκευση της ταλαιπωρίας, ο πουριτανισμός εν ονόματι της ηθικής και της δικαιοσύνης, ο Μαίτερλινκ τοποθετεί την ευτυχία σ’ ένα όλο και πιο μακρινό μέλλων και τον άνθρωπο σ’ ένα κόσμο που θέλει να τον αφανίσει.

Μέσα στη άγνοια του, ο άνθρωπος, διαλέγει τις πράξεις του πριν γεννηθεί, ανίκανος ακόμα να ξεχωρίσει το καλό από το κακό, για να καταλήξει, μετά το θάνατο του, σε μια μορφή ύπαρξης που εξαρτάται μόνο από τις αναμνήσεις αυτών που μένουν πίσω.

Μια άγνοια στην οποία είναι καταδικασμένος να παραμείνει, χωρίς να έχει το δικαίωμα να μάθει ποιες είναι οι γαλάζιες μορφές, στο βασίλειο του μέλλοντας, που θα πάρουν την θέση του στη Γη μετά από αυτόν και φυσικά χωρίς να έχει ιδέα πότε και γιατί πρέπει να τους παραχωρήσει αυτή τη θέση.

Μια άγνοια, που μόνο αυτή μπορεί να τον προστατέψει από τα εχθρικά συναισθήματα της Φύσης, στη σκηνή του δάσους.

Και τελικά, το Γαλάζιο πουλί είναι στο παλάτι της Νύχτας... ή μήπως είναι αυτό πάνω στη Βελανιδιά; Ίσως απλά να μην υπάρχει...

Δεν παραλείπει πάντως να μας επιφορτίζει με την αποστολή να το βρούμε εμείς, για να γίνει ευτυχισμένος... αργότερα.

Παρασκευή, 3 Ιουνίου 2005